Ο Φακός της  Ιστορικής Μνήμη των Τρικάλων

ΦΑΚΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ

Φακοί που βλέπουν διαφορετικά τις Ποινικές Φυλακές Τρικάλων

Την ιστορική μνήμη ενός χωριού, μιας πόλης, μιας περιοχής, μιας χώρας  την αποτυπώνει στη συνείδησή του ο καθένας ανάλογα με τα βιώματά του και τη γνώση που αποκτά για την κοινωνική και πολιτική ιστορία των παραπάνω περιπτώσεων.

Και τα διαχρονικά μνημεία και τα πρόσωπα που αποτυπώνουν τη σημασία και τη αξία τους στην ατομική και συλλογική μνήμη και γίνονται κτήμα και παρακαταθήκη ενός ολόκληρου λαού.

Όμως, ο φακός του καθενός στην τέχνη της ιστορίας είναι διαφορετικός. Άλλος ο φακός ενός νικητή, καταλαμβάνοντας μια χώρα και άλλος ο φακός του ηττημένου. Άλλος ο φακός ενός πλουσίου, και άλλος ενός φτωχού. Άλλος ο φακός ενός ιστορικού που υπηρετεί τη ζωή και τα κατορθώματα μιας άρχουσας τάξης και άλλη εκείνου που υπηρετεί τη ζωή τους αγώνες ενός αγρότη, εργάτη και τεχνίτη. Με λίγα λόγια υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί φακοί που φωτίζουν τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα μνημεία.

Για παράδειγμα, ένας φακός ενός μέρος της άρχουσας τάξης των Τρικάλων θέλει να φωτίσει τη ζωή του αντισυνταγματάρχη Χρήστου Καβράκου που παρέδωσε τα κλειδιά των Αθηνών στους Γερμανούς και για τις υπηρεσίες για αυτόν τον λόγο έχει ονοματοδοτήσει  έναν δρόμο και κάνει Μουσείο το στρατόπεδο που υπηρέτησε για πολλά χρόνια.

Άλλος φακός άλλου μέρους της άρχουσας τάξης των Τρικάλων φωτίζει τη στρατιωτική και πολιτική δράση του Γεωργίου Κονδύλη υπουργού το 1925 που έγινε η αιματηρή διαδήλωση των Τρικαλινών αγροτών και εργατών και έδωσε το όνομά του σ΄έναν κεντρικό δρόμο των Τρικάλων.

Ένας άλλος φακός της ζωής και των αγώνων των εργατών και εργατών και όσων πολέμησαν στην Εθνική Αντίσταση εναντίον των Γερμανών τον ίδιο δρόμο θα τον φώτιζε διαφορετικά διότι από αυτόν τον δρόμο μπήκαν στη πόλη οι πρώτοι ΕΛΛΑσίτες μετά την Απελευθέρωση των Τρικάλων.

Ας δούμε μερικά ενδεικτικά από τα μνημεία που είναι συνυφασμένα με την συλλογική μνήμη των Τρικάλων  με ποιους φακούς φωτίστηκαν το καθένα:

Η παλιά αγορά των Τρικάλων. Αριστούργημα αρχιτεκτονικής τέχνης που έθρεψε γενιές τρικαλινών. Με τα μικρομάγαζα, κρεοπωλεία, μανάβικα, οινομαγειρεία στο εσωτερικό του και άλλα μικρομάγαζα στον εξωτερικό του χώρο. Η αγορά των φτωχών των Τρικάλων με λίγα λόγια. Η Βαρβάκειος αγορά των Τρικάλων σε πολύ ανώτερη αρχιτεκτονική μορφή.

Τη γκρέμισαν, γιατί την είδαν και την φώτισαν οι ιθύνοντες της εποχής ότι είναι ένα μνημείο των φτωχών, άρα άχρηστο για την άρχουσα τάξη.  Θα το γκρεμίσουμε και θα το κάνουμε ένα αντάξιο κτίριο της τάξης μας. Αυτό συμβολίζει το κτίριο της νομαρχίας Τρικάλων. Ένα κτίριο που να βγάζει λεφτά, νοικιάζοντάς το. Διότι ο καπιταλιστικός φακός βλέπει μόνο το κέρδος.

Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στη Θεσσαλία.  Ο φακός της άρχουσας τάξης το φώτισε και είδε ότι είναι άχρηστο και αυτό, διότι εκεί δούλεψαν φτωχοί εργάτες με μισθούς πείνας και γεμάτος από μνήμες των απεργιών των εργατών Τρικάλων. Θα το γκρεμίσουμε το παλιοκτίριο και θα το κάνουμε ένα μικρό Πάρκιγκ για να τα κονομάμε. Ο καπιταλιστικός φακός στο μεγαλείο του.

Με παρόμοιους φακούς γκρεμίστηκαν ή έχουν αχρηστέψει οι ιθύνοντες από «τζάκι» στα Τρίκαλα τα περισσότερα μνημεία ιστορικής μνήμης της πόλης των Τρικάλων.

Το εγκαταλελειμμένο κτίριο των  παλαιών φυλακών Τρικάλων που λειτούργησε ως σωφρονιστικό κατάστημα της πολιτείας, το οποίο δεν  είναι συνυφασμένο με την κοινωνική ιστορική μνήμη της πόλης, ως προς τη χρήση του, μετά το γκρέμισμά του ύστερα από καιρό έγινε το Μουσείο Τσιτσάνη. Ωστόσο ιθύνοντες των Τρικάλων έχουν φτιάξει έναν χώρο δίπλα, όπως δημοσιεύτηκε στον τύπο, που συμπεριλαμβάνει εκθέματα των ποινικών φυλακών και του σωφρονιστικού συστήματος της Ελλάδας.

Προφανώς για να συνδέσουν τον Τσιτσάνη και το έργο του με ανθρώπους των φυλακών, τα χασίσια, τους λουλάδες, τα βαπόρια από την Περσία και άλλα σύνεργα των φυλακών.

Τελικά ο Τσιτσάνης δε θα γλυτώσει από την απαξίωση μιας συγκεκριμένης τάξης των Τρικάλων ούτε μετά και το θάνατό του.

Υ.Γ.Η συναισθηματική σχέση που έχει αποκομίσει ο καθένας από την παρουσία των ποινικών φυλακών μέσα στον οικιστικό ιστό της πόλης δεν αποτελεί στοιχείο σύνδεσης με τη συλλογική κοινωνική και πολιτική ιστορία της  πόλης. Και τώρα υπάρχουν οι ποινικές φυλακές Τρικάλων σε χώρο όπως ήταν και οι παλιές φυλακές κάποτε, ποια είναι η σύνδεσης τους με την κοινωνικοπολιτική ζωή της πόλης. Το μόνο που ξέρουν οι Τρικαλινοί, όπως και όλοι οι Έλληνες, τις θεαματικές αποδράσεις των κρατουμένων. Ούτε θεωρούνται πολιτικοί κρατούμενοι όσοι έκαναν φόνο επειδή προκλήθηκαν από τον αντίθετα ιδεολογικά αντίπαλό τους. Ούτε κάποιοι Ρομπέν των δασών και των βουνών για να είναι σοβαρός λόγος μιας κάποιας ιστορικής σημασίας για την ανάγκη σωτηρίας τεκμηρίων και άλλων εκθεμάτων των φυλακών Τρικάλων, ωστόσο η τέχνη, η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος, το θέατρο έχουν την ελευθερία και το ρόλο να αναδείξουν οποιαδήποτε ιστορία που έχει σχέση με οποιαδήποτε φυλακή. Αλλά άλλο το ένα κι άλλο τ΄άλλο. Η επιμονή, επικαλούμενη ανθρώπινες ιστορίες των φυλακών, τραγικές πολλές φορές, για τη σωτηρία του κτιρίου των φυλακών, δίπλα στο Μουσείο Τσιτσάνη προσθέτουν μόνο το κερασάκι στην τούρτα σύνδεσης του Τσιτσάνη  με το χώρο των ποινικών Φυλακών. Δεν είναι πρώτη φορά που ο Τσιτσάνης  δέχεται επίθεση και θα εξακολουθεί να δέχεται από μια τάξη Τρικαλινών, όσο αυτό το διαμάντι της λαϊκής μουσικής όσο περνάει ο καιρός θα λάμπει ακόμη περισσότερο.